ประเพณีลอยกระทงเป็นหนึ่งในประเพณีที่มีความสำคัญและเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวางในประเทศไทย โดยเฉพาะในช่วงวันเพ็ญเดือน 12 ของทุกปี ซึ่งถือเป็นโอกาสที่ชาวไทยจะได้แสดงความเคารพต่อพระแม่คงคาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่างๆ ในการขอขมาต่อพระแม่คงคาและอธิษฐานเพื่อให้ชีวิตราบรื่นและปราศจากอุปสรรค
จุดประสงค์ของประเพณีลอยกระทง
ประเพณีลอยโคมในภาคเหนือ
ประเพณีไหลเรือไฟของภาคอีสาน
ประเพณีลอยกระทงของภาคกลาง
สำหรับภาคกลาง ประเพณีลอยกระทงจะจัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 11 หรือเดือน 12 ตรงกับช่วงปลายเดือนตุลาคมและพฤศจิกายนในช่วงนี้น้ำจะหลากจากภาคเหนือ ชาวบ้านจะนำกระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติไปลอยในแม่น้ำลำคลองเพื่อขอขมาพระแม่คงคา
ประเพณีลอยเคาะของภาคใต้
ในภาคใต้มีพิธีลอยเคาะ ซึ่งไม่ถือเป็นประเพณีลอยกระทง แต่เป็นการทำพิธีในช่วงฤดูทำนา โดยใช้วัสดุธรรมชาติ เช่น หยวกกล้วยหรือกาบมะพร้าวทำเป็นรูปเรือชาวบ้านจะนำขี้ไคล ผม เล็บ และดินมาปั้นเป็นรูปต่างๆ พร้อมดอกไม้ ธูปเทียน และเงิน และจะกล่าวคำขอพร เชื่อว่าการลอยเคาะจะช่วยลอยเคราะห์ร้ายออกไปจากชีวิต